Песня о доле песняры текст

Обновлено: 23.11.2024

Гэй, думка удалая,
Ты мяне нясі
Па роднай старонцы -
Па Белай Русі!

Нясі ў час мінулы,
Адкажы ад тут
Горасна і цяжка
Жыў наш бедны люд.

Смерць ішла не ў часе,
Дый не к аднаму,
Жаліцца ў няшчасці
Не было каму.

Хоць даўно мінуў ужо
Час той - ліхадзей,
Але не мінула
Памяць у людзей.

Гэй жа, братцы, усе мы разам песню запяём.
Дружна, смела, на свет цэлы аб жыцці сваём.

У. Мулявін (КУПАЛА):

Аб той славе небывалай нашае зямлі,
Дзе мы долю пахавалі, скуль бяду ўзялі,
Аб той працы неаплатнай, крыўдзячай не раз,
Што так потам, мазалямі, пацяшае нас.

Гэй жа, братцы, усе мы разам песню запяём.
Дружна, смела, на свет цэлы аб жыцці сваём.

У. Мулявін (КУПАЛА):

Гэй родные песні Вы ў суме і ў горы,
Ці ночка пануе, ці сівер дзме зімны.
Для роднай зямелькі Вы светлыя зоры,
Для роднага края Вы райскія гімны.
У Вас адаб’ецца нядоля і доля,
Здыхані, што ходзяць з сахою, з сякерай,
І холад і голад, няволя і воля,
У будучнасць ясную – надзея і вера.

Хор і У. Мулявін (КУПАЛА):

Гэй жа, братцы, усе мы разам песню запяём.
Дружна, смела, на свет цэлы аб жыцці сваём.

КАРЦІНА (ПРАЯВА) 1. ДЗЯЦІНСТВА.

Спі, сыночак, лю-лі, спі.
--вокаліз--
Спі маленькі мой сыночак,
Вочкам не міргні.
Свеціць месяца кружочак,
Ты ж аб долі сні.
Спі і слухай песні гэтай
Ды ўспомні калі.
Спі, пакуль не знаешь свету,
Лю-лі лю-лі спі.
Падрасцеш, дазнаеш гора,
Папіваеш слёз.
Твае сілы зломіць морак,
Спёка ды мароз.

Спі сыночак, лю-лі, спі.
--вокаліз--

Усясільнай рукою тварэння
Даю яму права існення,
На ўласнасць ваду і зямлю,
Душу яму такжа даю.

Так будзе ён царам прыроды,
Сам найдасканальшага роду,
І будзе цар гэты навек
Названне насіць – чалавек.

Ю. Дзянісаў (ДОЛЯ):

Яму буду я напяваці
Аб радасці, славе, багацці,
Дзе шчасця палае прасвет,
Як самага сонейка цвет.

Ён, чуючы гэтыя песні,
Не раз загалосіць балесне
І страшнай азвецца кляцьбой,
Бяссільны жыць вечна са мной.

І стане ганяцца за мною
Ён думкамі, сэрцам, душою, -
Я, песню прапеўшы ўцяку,
Ці ў поле, ці ў лес, ці ў раку.

І будзе так жыць і маліцца,
Сваёю няўдачай хваліцца
Стварэнне жыцця - чалавек,
Аж ляжа ў зямельку навек.

Во! тутка маё панаванне,
Са мной ён і ляжа, і ўстане.
Зіма, восень, лета, вясна.
Я з ім, я царыца сама.

Напрасна мяне будзе ж гнаці:
З ім буду за хатаю, у хаце,
І так ён зжывецца са мной,
Што стану яго я душой.

В. Яшкин, В. Николаев (ГОЛАД і ХОЛАД):

Мы будзім хадзіць за ім парай,
Наводзіць балесці і хмары,
Душой і хацінай трасці,
Адвечныя казкі плясці.

Хай чуе і сілен, і молад,
Як страшан і голад, і холад,
І рыне ў магільны пясок
Праз сцюжу, праз хлеба кусок.

Гэй, спраўма над ім тут хрысціны
Слязы і крыві церушынай.
Хай будзе ні мал, ні вялік,
Няхай носіць імя: Мужык.

Л. Барткевіч (СЫН):

Маці, мая маці,
Што ж ты мне зрабіла?
За што гараваці
На свет нарадзіла.

За што, за што твой сын бядак?
За што, за што ён плача так?
Скажы, скажы, скажы, скажы.

Плача твой дзяціна,
Ты сама не скачаш
За сябе і сына плачаш,
Маці, плачаш.

За што, за што твой сын бядак?
За што, за што ён плача так?
Скажы, скажы, скажы, скажы.

Маці, мая маці,
Крыўды з нас смяюцца,
І ў тваёй дзіцяці
Горка слёзы льюцца.

За што, за што я не адзін.
За што, за што і маць, і сын.
Скажы, скажы, скажы, скажы, скажы, скажы

У. Мулявін (КУПАЛА):

Гэй, дзяцюк малады, не тужы,
Не глядзі так скрозь слёзы на свет,
Ідзі ў двор і там пану служы,
Як служыў і твой бацька, і дзед.

Рэчытатыў (У. Мулявін):

На багатых пакатайся(?) век.
Век сваёй цемнаты зноў зглушу,
І забудзься, што ты чалавек,
І забудзься, што маеш душу.

У. Мулявін (КУПАЛА):

КАРЦІНА (ПРАЯВА) 2. ПАСТУШОК.

А. Кашапараў (СЫН):

Ў сваёй хаце і пры матцы
Жыў не жыў.
Бяда выпхнула бадзяцца,
Ў свет пабрыў.

Кожны гоніць, папіхае,
Свой, не свой.
Ой, ты служба, ой, благая,
Божа ж мой!

Ой, ты доля, пустасейна!
Рад, не рад;
Далі кут, і той не пэўны -
Да Каляд.

Нясуць хлеба ці да хлеба
І глядзяць:
Знаю, есці шмат не трэба
Ўзяць. не ўзяць.

Што не весел так, сынулька
Мой жа ты.
Табе кланяўся татулька
І браты.

Гавары ж ты мне, мой мілы,
Родны мой,
Як там служба, як там сілы,
Як з ядой?

Ці кусочак, калі ласы
Паднясуць?
Ці не крыўдзяць калі часам,
Ці не б’юць?

Калі ж прыйде тое святка
З ласкай той,
Не расстанешся ты з хаткай,
Са сваёй.

А. Кашапараў (СЫН):

Як у служкі сходзяць леты -
Ў пастуха,
Пытай, маці, птушкай гэтай -
Канюха.

Запытайся гэтай хмары -
Гэтых слёз,
Гэтай кветкі на папары -
Гэтых лоз,

Гэтай груша сярод поля
І балот,
Яны ўсе аб маёй долі
Вядуць шчот.

Л. Ісупава і А. Кашапараў:

Не хачу я іх пытацца,
(Не плач, маці, і не злуйся на жыццё)
Мой сынок,
Не пацешаць яны маці,
(Як я ў сілачку ўубяруся, змагу ўсё)
Сакалок.

Калыхала, гадавала, як магла,
(не плач, маці, і не злуйся на жыццё)
А цяпер што дачакала?
(Як я ў сілачку ўубяруся, змагу ўсё)
Што знайшла?

КАРЦІНА (ПРАЯВА) 3. СВАДЬБА

У. Мулявін (КУПАЛА):

Лявоніха-мяцеліца без памяці вяселіцца.
Гэй, дзмі у дуду, дудар, аколіца, аселіца.
Лявоніха-мяцеліца без памяці вяселіцца.
Пад ногі сонцам сцеліцца, збудзіўся гаспадар.

Ой, ды ў нашым сяле, свадзьба будзе,
Э-гэ-э-й
Ой, ды ў нашым сяле, свадзьба будзе,
Э-гэ-э-й

Вось дзе, братцы, разгуляцца!
Вось пацешыцца калі!
Хоць бярыся распраніся
Ды упрысядкі валі.

Звоняць чаркі, трашчаць шкваркі,
Лопат, гоман, смех, і крык
Во! сяло дзе ходам ходзіць
Гора дзе забыў мужык.

Як належа, ў скрыпку рэжа
Наш музыка, наш Аўлас;
За ім следам, як за дзедам,
Б'е у бубен Апанас.

Трылля! трылля! вось кадрыля,
Вось лявоніха ідзе,
Валяць проста, як бы з моста,
Як ніколі, як нідзе.

Вось забава! вось так слава
Маладому, маладой!
Усё ладам і з парадам,
І пастаўлена парой.

Ненарокам, бокам-скокам,
Не гулялі так даўно.
Гоп-ля, сваце, паскакаці!
Ну, вяселле, ну яно!

Хто вясёлы, хоць і ў горы,
Таму слава, таму чэсць.
Чым багата, рада хата,
Не жалейце піць і есць!

А. Кашапараў (МАЛАДЫ):

Ты, сястрыца, дось смуціцца,
Уздыханне ў кут пашлі,
Еш, лябёдка, запі водкай,
Душу песняй весялі!

Л. Ісупова і хор:

Ой, ой, ой, ой, ой, ой, ой, ой, ой

Л. Ісупова і А. Кашепаров:

Ой, п'яна я, п'яна
На парозе ў пана.
Ой, падвядзі мужа,
Бо я п'яна дужа.
Мілы падымае, мілую пытае:
- Дзе ж ты, міла, была,
Што мяне забыла?

Л. Ісупава, А. Кашапараў і хор:

Ой, ой, ой, ой, ой, ой, ой, ой, ой

Л. Ісупава і А. Кашапараў:

Была на рыначку,
піла гарэлачку,
Як з раднёй зышлася,
ды вельмі ўпілася.

Каб ты быў муж добры,
ты ўзяў нагай доўгі
Ды стаў жонку біці:
"Не йдзі ў карчму піці!"

Л. Ісупава, А. Кашапараў і хор:

Ой, ой, ой, ой, ой, ой, ой, ой, ой

А. Кашапараў і Л. Ісупава:

Ой, дома напіся,
ды не валачыся,
Ой, здымі кватэрку,
зазаві радзінку.

- Кватэрка малая,
радня вялікая.
А гаворым сэрцам,
прынясем вядзерца.

У. Мулявін і хор:

Ой, ой, ой, ой, ой, ой, ой, ой, ой

Вось дзе, братцы, разгуляцца!
Вось пацешыцца калі!
Хоць бярыся распраніся
Ды упрысядкі валі.

Рэдкі смехі і пацехі,
Часты слёзы і бяда!
Ё часіна, ё скрыпіна -
Весяліся, грамада.

Вось дзе, братцы, разгуляцца!
Вось пацешыцца калі!
Хоць бярыся распраніся
Ды упрысядкі валі.

Рэдкі смехі і пацехі,
Часты слёзы і бяда!
Ё часіна, ё скрыпіна -
Весяліся, грамада.

Речытатыў: У. Мулявін:

Згінулі сцюжы, марозы, мяцеліцы. Болей не мерзне душа не адна. Сонейкам цёпленькім, зеленню вабнаю абдаравала зямельку вясна.

КАРЦІНА (ПРАЯВА) 4. ВЯСНА.

Л. Барткевіч (ВЯСНА):

Ну, як дуж, мужычок?
К табе ў госці іду.
І каб, жыва, на бок!
І бяду, і нуду!

Пратры вочы на сну,
Марш к другому жыццю!
Ладзь саху, барану
І сявалку сваю.

Ужо прасохла галля,
Ужо рунее трава.
К сабе кліча зямля –
Ты ў яе галава.

Ды і сонца глядзі,
Гэтак свеціць не зра.
Ну ідзі! ну, ідзі!
Араць, сеяць пара.

А. Кашапараў (МУЖЫК):

Ужо ўстаю, ужо іду,
Ясна пані Вясна,
Только вось, на бяду,
Зерне к севу няма.

І сам сеяць я рад,
Ды, як плачаш, з Каляд.
Усё выбраў да дна.
Ой, вясна! Ой, вясна!

Л. Барткевіч (ВЯСНА):

Бог з табой! - я іду
Падаць лету наказ;
Адно с кем: я ў гаду
Не бывае двух раз.

А. Кашепаров (МУЖЫК):

Куды ні ў цікаю
Ад долі сваёй,
Усюды спаткаю
Раней ці пазней.

Надзеюся скруціць,
Засышча (?) бядой.
І сэрца засмуціці,
І ліне слязой.

Магільную песню
Ў душы запяе.
Пашле ?? песні (?)
На думкі мае.

І бьюся, што празна,
Як рыба аб лёд.
Ад долі няшчаснай
Няма мне зварот.

Речытаціў: У. Мулявін (КУПАЛА):

Ах ты лета гарачае, бурнае, ажыўляешь ты поле і луг. Люба думкі пакінуўшы хмурые на свет выйці ды глянуць вакруг. Дай жа лета мне волю магучаю, што калі сваю долю знайду, дай мне песні пець, сілу жывучыю, дай працівіцца крыўдзе і злу.

Ч. Поплаўскі (ЛЕТА):

Што задумаўся так, Мужычок?
Варта глянуць крыху весялей!
На! касу, малаток і брусок,
І сярпок на! для жонкі тваёй!

Бяры ж, на! што табе я даю;
Спадкі мне адказала Вясна.
Ідзі працу збіраці сваю,
Сваё дзела даводзь да канца!

А. Кашепараў (МУЖЫК):

Што? куды ты мне кажаш ісці?
Лета яснае, жаць і касіць?
Лёгка песні такія вясці,
Але спробуй на деле пажыць.
--вокаліз—

Не узнімаецца к працы рука,
Апрацівіла гора, жыццё.
Ой ты доля, бяда мужыка!
Ой ты, Лета, ой, Лета маё!
--вокаліз--

Ч. Поплаўскі (ЛЕТА):

Дык паехаў жа, братка ты мой.
Невялікі, знаць, толк выйдзе ў нас:
На! касу, серп – ваюй хоць з бядой.
Іду восені выслаць наказ.

КАРЦІНА 6. КАСЬБА І ЖНІВО.

А. Кашепараў (МУЖЫК):

Эх, труды, труды
Непазбытыя!
Эх, каса, каса,
Потоам злітая!

І калі ж з табой
Мы, сталёвая,
Пайдзем здабываць
Шчасце новае.

Век свішчыш, звініш
Адкляпаная.,
Век плыве сляза
Неўніманая.

Эх, труды, труды
Непазбытыя!
Эх, каса, каса
Потоам злітая!

Л. Ісупова (ЖОНКА):

Не палі агнём
Гэтак, сонейка!
Не калі мне ног
Так, аржонейка.

Трудна спіну гнуць
Спрацаваную,
Каласы збіраць
Паваляныя.

Дабрынцом-сцянай
Не нахвалішся.
Кроў і пот ліеш,
Заліваешься.

Усюды Бог гасціў
З сваёй ласкаю,
Толькі крыў, мінуў
Ніву хамскую.

Л. Ісупова (ЖОНКА) і А. Кашепараў (МУЖЫК):

Эх, жыццё, жыццё
Беспрасветнае!
Ці не лепей ты,
Апраметная!

Речытаціў: У. Мулявін (КУПАЛА):

Хай жа Вам так не здаецца, што бяда ужо і зацісне. Знайце ліха ператрэцца і маланкай доля блісне.

КАРЦІНА 7. ВОСЕНЬ.

Ю. Дянісаў (ВОСЕНЬ):

Я ўсюда хадзіла,
Я ўсюды была,
Як дзе што ўрадзіла,
Я рахунак вяла.

І к табе я зайшлася
Паглядзець, запытаць,
Як ты жыў, як спрашляўся,
Што відаць, што чуваць

А. Кашепараў (МУЖЫК):

Восень, яснае пані,
Глянь! я лгаць не хачу -
Да паўзімкі не стане,
Як лічу, не лічу.

Пры стале ж сядзе споа
Сспажываці дары.
Жонка, детак сямёра,
Ды татуля стары.

Ю. Дянісаў (ВОСЕНЬ):

Праўду вашэць гамоне:
Бог не вельмі ўспамог,
Ілі ты не сягоння
Так устаў, так і лёг.

Пудзік хлеба з мякінай,
Груцы, бобу крыху,
Якой бульбы асьміну –
Ці ж не дось мужыку?

А. Кашепараў (МУЖЫК):

Ну і рада, ой рада!
Дакупіць, дакупіць.
Дзе ж капейка ў “гада”?
Дзе яго скарб ляжыць?

Ю. Дянісаў (ВОСЕНЬ):

Як гляджу, усё находжу,
Недастаткі адны,
Будь здароў! Я адходжу
Да суседкі зімы.

КАРЦІНА 8. СВЯТА.

А. Кашепараў (МУЖЫК):

Ну, ламака, ну, хамула!
Ці ж стагнаць не годзе?
Што мінула, то мінула,
Болей не прыходзіць.

Пёкся, пёкся вясну, лета,
Аж толькі дзяржыся,
А цяперь спачыць за гэта
Ды павесяліся.

Л. Ісупова (ЖОНКА):

Што ты там бурчыш пад носам?
Скрабаешь каля вуха?
І ўдаешь паглядым косым
Вялікага зуха?

Не табе спачыць, хамуле,
Не табе спяваці,
Не да смеха, не да гуляў,
Калі бяда ў хаце.

Л. Ісупова (ЖОНКА) і А. Кашепараў (МУЖЫК):

Ну і што? І больш нічога.
І дакуль так будзе?
Ані сэрца, ані Бога,
Ну жыццё, ну людзі.

Речытаціў: У. Мулявін (КУПАЛА):

Трудна, крыўдна жыць на свеце між нечулымі людзмі. Не раз вочы маладыя заліваюцца слязьмі. Адніх вырадцаў на векі, кляцьбой плёнуў бы (?) другім. За разнаныя бы крыўды, эх бы мсціў, мсціў бы усім.

Калядная ночка
Ўвесь свет накрывае,
Па белай ад снегу
Зямельцы снуе,

Мяцеліца ў полі
Сабе завывае,
Свісты ?? спакойна
Заснуць не дае.

У коміне вецер
Заціхнуць не хоча,
Заносіцца песней
Магілай дзякой.

То стогне, то плача,
То ціха ракоча,
Як быццам смяецца
З нядолі людской.

Як жыў, як жыў, як маешся?
Ці жыці не дакучыла?
Усюды як шатаюся.
І да цябе во лучыла.

Кандалікамі звонячы,
Іду к табе – ўсясільная,
На долю тваю помнячы,
Іду к табе - магільнае.

Гуляю я з марозамі,
Гуляю я са сцюжамі,
Смяюся я над слёзамі,
Усіх, і усё я дужаю.

Кінь выгляд акалелана,
Прысядзь во на калодачцы!
Крапчэй ты свету целага,
Ну што? Каб нам паходацца?

А. Кашепараў (МУЖЫК):

Ой, Зімка, пані ясная!
Не варта наругаціся,
Прытыкі кінь напрасныя:
З кім тут за плечы браціся?

Сям’я мая галодная,
Скаціна мая хіліцца.
Ідзі, Зіма нягодная!
Не дуж з табою сіліцца.

Не дам ніколі веры я
Тваёй брахні ап’янчанай,
Што гора табе мерае,
Што слёзамі ты нянчаны.

Табе жыццё, знаць, сцелецца,
Як бы сама нуда тая;
Пашлю ўдабаў мяцеліцу,
Няхай з бядой рассватае.

А. Кашепараў (МУЖЫК):

Выйдзі доля, мая доля.
Каб ты лопнула, .
Кабы ў чыстае дзе поле.
Ад мяне ты ўцякла.

Чаму ж, доля-я-я, ты цяжкая?
Тут мне шчасця не даешь?
Чаму ж, горкая, такая?
Смерть мне лепель не пашлешь?

?? толькі ні парвуся
Так хоць трохі лепей жыць.
Ды калі, неаглянуся,
Мая доля тут бяжыць.

Ды так, хочацца зваліцца.
У глубокі дзе ручэй.
Каб не бачыць, утапіцца.
А не сонца. не людзей.

Выйдзі доля, мая доля!
Каб ты лопнула, .
Кабы ў чыстае дзе поле.
Ад мяне ты ўцякла.

Л. Ісупова (ЖОНКА):

А-а-а-а-а-а. Доля ж мая, доля!

А мой ты сакалочак!
А мой ты кралёчак!
Ляжыш не ўстанеш болей.
О доля ж мая, доля!

Без часу смерть-магіла

Жыццё тваё згубіла.
Ў няшчасную гадзіну,
Сіротачак пакінуў.

А-а-а-а-а-а. Доля ж мая, доля!

Як жыў, як свет не бачыў,
Усё ж было іначай,
Ці ў полі ты. ці ў людзі.
Што з намі цяпер будзе.?

На што на свет раджацца,
Хто мае з ім растацца.
І горкі жаль кідаці
Ўдаве, бацькам дзіцяці.

А-а-а-а-а-а. Доля ж мая, доля!
А-а-а-а-а-а. Доля ж мая, доля!
А-а-а-а-а-а. Доля ж мая, доля!
А-а-а-а-а-а. Доля ж мая, доля!

Рай светлы, бесканечны
На судзе астатэчным
Дай, Божа, усім загнаным
На векі векаў. Аман!

Ты за ?? ў нашы сеці
Ясна зорку волю (?),
Што людзям, як сонца свеціць
Радаснай пры??

У. Мулявін (КУПАЛА):

Што ты спішь, што ты спішь,
Беларускі мужык!?
Глянь усталі ўсе,
Як свет божы вялік!

Толькі ты брат адзін,
Як забіты ляжыш
І на долю сваю
Не ўстаешь, не глядзішь!

Няўжо мала яшчэ
Гатавалі цябе,
Няўжо мала яшчэ
Слёз і гора табе.

Дык прасніся ўжо,
Беларускі мужык!
Глянь усе устаюць,
Як свет божы вялік!

А. Кашепараў (МУЖЫК):

Але вось толькі жыць тут буду,
Як будзе век тут мой вялік.
І не ?? долі краткі не забудзе,
Што чалавек я, бо мужык!

І кожны, хто мяне спытае,
Пачуе толькі адзін крык,
Што хоць мой кожны пагарчае,
Я буду жыць, бо я мужык!

Гэй, жа братцы! Гэй, жа братцы!
Песню запяём!
Дружна, смела на свет целы
Аб жыцці сваём!

Гэй, жа братцы! Усе мы разам
Песню запяём!
Дружна, смела на свет целы
Аб жыцці сваём!

Песні расправілі крылы ляцяць
Быццам птушкі на воле.
Хоць продкі заснулі ў магіле,
Патомкі знайшлі сваю долю!
Патомкі знайшлі сваю долю!
Патомкі знайшлі сваю долю!

Читайте также: